زایمان و روش های آن

تعریف زایمان :

بطور کلی زایمان یا تولد یا زایش اوج دوران بارداری یک زن است که شامل خارج شدن یک یا چند نوزاده از رحم مادر زایمان به دوروش صورت میگیره

1 : زایمان طبیعی

2 :سزارین

 

زایمان طبیعی:

در زایمان طبیعی مادر کنترل بدن خودش رو در دست داره البته ممکنه یک یا چند همیار هم در کنار اون باشن

 

دوران بارداری: یک حاملی تقریبا 280روز طول میکشه یا تقریبا همون ٩ماه

تریمستر (trimester) برابره با 3ماه درنتیجه یه حاملگی کامل دارای 3تا تریمستر (3تا سه ماهه) هستش یعنی تریمستر اول(سه ماهه اول) تریمستر دوم(سه ماهه دوم) تریمستر سوم(سه ماهه سوم) در طی دوران بارداری هم برای مادر وهم برای جنین اتفاقات رخ میده که باعث تغییرا تی در اونا میشه که با هم به خلاصه ای از اونا می پردازیم.

 

 

 

تغییرات جنین:

تریمستر اول: در اوایل این تریمستر تقریبا در هفته سوم جنین به صورت یک توده سلولیه که به اون زیگوت یا بلاستوسیم میگن وبه اندازه یه سر سوزنه وتقریبا 0/1میلیمتره ، این توده سلولی به شدت در حال تکثیره ودر حال قرار گیری در دیواره رحمه وقسمتی از بلاستوسیت هم در حال تبدیل شدن به جفته ، ماده آمنیوتیک هم در حال تجمع به دور بلاستوسیته که بعدا کیسه آب رو تشکیل میده .

 

در اواسط این تریمستر(از هفته چهارم به بعد) بلاستوسیت به رویان تبدیل شده وشروع به ایجاد دستگاههای بدن میکنه وشکلی شبیه بچه قورباغه داره در اواخر این تریمستر (از هفته دهم به بعد)رویان تبدیل به جنین میشه وتقریبا دستگاههای بدن شکل گرفتن

 

تریمستر دوم: بدن جنین در حال رشده وتکامل. حرکات بدن بیشتر وبیشتر میشه و تقریبا در هفته پانزدهم جنین شروع به دم وبازدم میکنه

 

تریمستر سوم: جنین به رشد خودش ادامه میده ودر هفته 37 تقریبا جنین کامله وآماده خروج از رحمه ودر حالت طبیعی جنین به شکلی در میاد که در اون سر رو به پایین هستش

 

تغییرات مادر:

به دلیل تولید هورمون های بارداری در دستگاههای بدن مادر تغییراتی به وجود میاد که مهمترین تغییرات شامل:

قلب وعروق: افزایش حجم خون (برای برآورده کردن نیازهای جنین ومادر) در اواخر بارداری 40تا 50 درصد افزایش حجم خون داریم ، این افزایش حجم سبب گشادی عرق میشه که گاهی ممکنه با افش فشار خون و یا خون دماغ همراه بشه و همچنین این افزایش خون احتیاج بدن به آهن رو افزایش میده افزایش 10_15تایی ضربان قلب کاهش مقاومت عروقی در حالت طاق باز سندرم افت BPرو داریم افزایش برون ده 6 تا 7 لیتری خون رو داریم

 

دستگاه تنفس: به طور کلی کمی تعداد تنفس بالا میره

 

دستگاه ادراری: به دلیل افزایش حجم خون و عبور حجم بیشتری از مایعات در کلیه ها افزایش جریان خون کلیوی (باعث تکرر ادرار و افزایش حجم ادرار میشه) افزایش GFR)حدود 50)(%سبب دفع املاح بیشتر میشه) مستعد بودن عفونت گلیکوزوری (گلوکز در ادرار),دفع اسید آمینه ، اسید فولیک،اسید اوریک و…رو داریم

 

دستگاه گوارش: تهوع و استفراغ سوزش سر دل خونریزی روشن بزاق اسیدی و…رو داریم دستگاه ایمنی: تغییرات سیستم ایمنی ممکنه سبب افزایش آلرژی ، سرماخوردگی و حتی افزایش عفونت بشه

 

تریمستر اول : در ابتدا لقاح رخ میده (ترکیب اسپرم مرد و تخمک زن) و بعد از چند روز جایگیری تخم در جداره رحم رو داریم در این زمان هنوز تاخیر در قاعدگی نداریم و ممکنه کمی لکه بینی وجود داشته باشه که ناشی از جایگیری تخم بارور شده در دیواره رحمه ویار (تهوع حاملگی)تقریبا از اواسط تریمستر اول شروع میشه که بیشتر در صبح ها رخ میده

در اواسط این تریمستر ممکنه در فرد باردار تکرر ادرار،درد سینه و خستگی و تهوع و استفراغ رخ بده ،حتی ممکنه اخلاق و رفتار به دلیل تغییر میزان هورمون ها تغییر کنه در اواسط این تریمستر سینه ها کمی شروع به رشد میکنند و بزرگتر میشن و ممکنه حتی دور کمر فرد کمی افزایش پیدا کنه.

 

در این تریمستر تغییرات هورمونی سبب ایجاد خستگی یا تنبلی، نداشتن خواب خوب به علت تهوع و استفراغ و یا توالت بیش از حد ، کاهش انرژی ، افزایش احساس نفخ و باد معده و آروغ زدن میشه در اواخر این تریمستر کمی شکم فرد باردار برآمده میشه.

 

تریمستر دوم : به تدریج شکم فرد بزرگ و بزرگتر میشه ، حساسیتش به بوها و غذا ها بیشتر میشه ، سرخی گونه ها به دلیل افزایش جریان خون زیر پوست ظاهر میشه و به تدریج اشتها فرد بیشتر میشه و همچنین افزایش تغییرات پوستی و افزایش دردناحیه پایین شکم تا کشاله ران در اواخر این تریمستر افزایش فشار خون بارداری رو داریم ، درد کمر و پشت گرفتگی عضلات پا و…

 

تریمستر سوم : در این تریمستر افزایش وزن ،خارش و تغییرات پوستی، افزایش BP ،افزایش تدریجی انقباضات رحمی، سوزش معده ، تنگی و افزایش تنفس ، خستگی و …رو داریم

 

توصیه های حین بارداری:

تریمستر اول : در پایان هفته دوم فرد باردار میتونه از تست های حاملگی خانگی استفاده کنه که بهتره از ادرار صبح گاهی استفاده بشه البته ممکنه جواب تست منفی باشه که بهتره تکرار بشه در هفته چهارم میشه با تست خانگی از بارداری مطمئن شد که بعد از اون بهتره یه پزشک برای مادر باردار انتخاب بشه از این به بعد مصرف داروها رو به حداقل برسونید ومادر باید مصرف ویتامین های دوران بارداری مثل فولیک اسید رو شروع کنه

دیدن لکه خون پس از ادرار بر روی لباس زیر یا دستمال توالت و یا خونریزی در اوایل دوران بارداری طبیعیه اما گاهی اوقات به ویژه تا هفته بیستم بارداری ممکنه بیان کننده سقط جنین باشه در صورت مشاهده حتما باید فرد به پزشک مراجعه کنه یه بسته بیسکوییت در کنار تخت خواب بزارید تا قبل از بیرون اومدن از بستر چندتا مصرف کنید تا از بروز حالت تهوع جلوگیری بشه به دلیل شروع اضافه وزن بهتره یه برنامه ورزشی تنظیم وعملی بشه

تریمستر دوم: برای بهبود وضعیت منافذ بینی در آلرژی ها فرد باردار میتونه شبها از بخار ساز یا مرطوب کننده استفاده کنه ومقادیر زیادی آب بنوشه ّهمچنین میتونه از قطره نمکی بینی یا کلرور سدیم استفاده کنه بهتره از تریمستر دوم به بعد فرد باردار به پهلوی چپ بخوابه چون خوابیدن به پشت سبب فشار برSVC)بزرگ سیاهرگ زیرین) بشه که مسئول بازگردوندن خون اندام تحتانی به قلبه در تریمستر اول و دوم فشار خون به دلیل دیلاته شدن عروق کاهش پیدا میکنه هنگام نشستن یا خوابیده بودن سریع بلند نشید چون ممکنه دچارسرگیجه بشید

تو تریمستر دوم معمولا بین هفته های 16تا20سونوگرافی رو انجام میدن تغییرات طبیعی سه ماهه دوم میتونه شامل کف دستهای قرمز بشه (نگرانی نداره به دلیل افزایش میزان استروژنه) یا لکه های تیره و تیره رنگی پوست در جاه های مختلف بدن (موقعی که این لکه ها بر روی گونه ها ، پیشانی ولب بالایی ظاهر بشن به اون کلو آسما یا نقاب حاملگی میگن)که بعد از زایمان از بین میرن که دلیل اون افزایش موقت ملانینه ، بهتره در مقابل نورخورشید قرار نگیرید چون موجب تشدید تغییرات رنگدانه ای پوست میشه و میتونید از کرم ضد آفتاب ، کلاه و ….استفاده کنید

مصرف آهن رو به میزان کافی داشته باشید چون این ماده به طور عمده تو تولید گلبول های قرمز نقش داره حاملگی وافزایش حجم خون وهورمون پروژسترون فشار بیشتری به سیاهرگ های پا وارد میکنه در نتیجه مستعد ابتلا به واریس هستن فرد باردار باید خصوصا اگه مادر اون واریس داشته باشه سعی کنه جوراب های مخصوص حاملگی بپوشه ویک پیاده روی سریع رودر طول روز داشته باشه تا به افزایش گردش خونش کمک کنه ویک بالشت زیر پاهاش قرار بده و باید پاهاشو بالاتر از سطح زمین قرار بده

فرد باردارممکنه در پاها وقوزک پا کمی دچار ورم بشه که علت اون ترکیب شیمیایی خون و فشار بر سیاهرگهای اندام تحتانیه باشه چه از طرف وزن فرد و چه از طرف رحم فرد و …که باعث کاهش سرعت جریان خون در اندام تحتانی میشه این ورم ها در پایان روز یا در فصل تابستان شدیدتر هم هستن بهتره که فرد کمی موقع دراز کشیدن پاهاشو بالاتر از سطح زمین قرار بده در طول روز ورزش کنه ومایعات کافی مصرف کنه

در صورت مشاهده ورم در دست ها وصورت باید فورا به پزشک مراجعه کنه چون ممکنه ناشی از مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی باشه انجام تست دیابت در بین هفته های 24تا28باید انجام بشه چون دیابت سبب سختی زایمان وحتی منجر به سزارین میشه و خیلی مشاهده شده که مادران دیابتی نوزادانی با هیپوگلیسمی دارن همچنین باید تست کم خونی هم انجام بشه چون ممکنه حجم خون افزایش پیدا کرده باشه ولی تعداد گلبول ها ی قرمز افزایش پیدا نکرده باشن که در صورت کم خونی استفاده از آهن وفرآورده های غذایی مکمل توصیه میشه

فرد باردار نباید در هفته های پایانی تریمستر دوم چک BPرو فراموش کنه تریمستر سوم: مادر به خوبی حرکات جنین رو حس میکنه در صورت کاهش حرکات جنین حتما باید به پزشک مراجعه کنه در صورت مشاهده افزایش ترشحات واژن آبکی ، لزج، صورتی یا خونی باید حتما به پزشک مراجعه بشه ویا حتی خونریزی از واژن یا لکی بینی شبیه دوران قاعدگی چون ممکنه از نشانه های زایمان زودرس (پری ترم) باشه در هفته های پایانی فرد باردار باید سعی کنه از فعالیت های خودش کم کنه و برای زمان زایمان انرژی ذخیره کنه ممکنه فرد بار دار برآمدگی یا تاول هایی بر روی شکم خود مشاهده کنه که همراه با خارش وسوزش باشن حتی ممکنه تا کشاله ران کشیده بشن معمولا این عارضه بی خطره وبا زایمان از بین میره

اما بهتره که به پزشک مراجعه کنن ممکنه فرد سوزش معده وتنگی نفس فرد باردار بیشتر بشه که به علت کمبود فضا برای ارگانهای بدن مادره اینا هم بعد زایمان از بین میرن در اواخر این تریمستر امکان پارگی کیسه آی قبل از درد زایمان وجود داره اگر مشاهده شد فرد حتما باید به پزشک مراجعه کنه

 

نکات:

در سه ماهه اول ودوم به دلیل دیلاته شدن عروق (به دلیل افزایش حجم خون) کاهش BP رو داریم .

در ترایمستر اول احتمال 1 :سقط جنین 2 :حاملگی خارج از رحم 3 :مول (بچه خوره) وجود داره

در ترایمستر دوم احتمال سقط دیررس جنین (تا قبل هفته 20 (وجود داره . در ترایمستر سوم احتمال خونریزی به خاطر جفت سرراهی یا دکولمان جفت (جداشدن زودرس جفت) زیاده دیسترس تنفسی شایعترین علت مرگ ومیر نوزادانه خونریزی ، فشار خون وعفونت هم سه عامل شایع مرگ ومیر مادرانه از اواخر تریمستر دوم دیابت وفشار خون باید بیش از پیش جدی گرفته بشه .

در پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) هیپر تنشن شدید داریم که از اواخر تریمستر دوم به بعد شروع میشه وباید خیلی خیلی جدی گرفته بشه . در آزمایش ادرار هرچه پروتئین در ادرار (پروتئینوری) بیشتر باشه ، آسیب کیله بیشتره و پره اکلامپسی شدید تره .

 

از نشانه های پره اکلامپسی :

ورم ناگهانی دست وصورت پروتئینوری افزایش ناگهانی وزن تاری دید مشاهده لکه های نورانی در مقابل چشم سردرد های ناگهانی شدید یا مقاوم به درمان احساس درد در بالای شکم اورژانس های قبل از زایمان : دوستان این موارد زیادن که من به صورت نمونه به بعضی از اونا یه گریز خیلی مختصر میزنم از جمله تروما، خونریزی در بارداری ، زایمان زود رس ، اکلامپسی وپرا اکلامپسی ،پاره شدن زود رس غشا ها و ….

 

تروما:

شایعترین علت غیر ترومایی مرگ در زنان باردار هستش مصدومان باردار در تروما نسبت به غیر بارداران بیشتر در معرض صدمات تهدید کننده حیات هستن علت اون هم افزایش عروق وخونرسانی رحم مصدوم بارداره علت اولیه مرگ جنین در این موارد مرگ مادرهستش

 

اقدامات پیش بیمارستانی:

همه مصدومای بالای 20هفته بارداری باید هر چه سریعتر به بیمارستان منتقل بشن به علت تغییرات قلبی عروقی افراد باردار علائم آشکار شوک با تاخیر ظاهر میشن پس منتظر علائم شوک نباشید وطبق مکانیسم آسیب شوک رو باید پیش بینی کنید در این بیمارا کولار گردنی ببندید وروی یک تخت پشتی بلند فیکس کنید O2با شدت وغلظت بالا برای بیمار برقرار کنید بر اساس دستورالعمل دو راه وریدی بزرگ برای بیمار برقرار کنید وتجویز مایعات کریستالوئید (مثل نرمال سالین ورینگر) رو مد نظر داشته باشید

در بیمار خوابیده به پشت با دست سعی در حرکت رحم به سمت چپ داشته باشید ارزیابی مکرر بیمار رو انجام بدید و جنین رو کنترل کنید و سریعا بیمار رو به بیمارستان منتقل کنید

 

خونریزی بار داری :

علل شایع خونریزی بارداری عبارتند از: سقط حاملگی نابجا جفت سر راهی دکولمان جفت سقط: بیشتر در تریمستر اول رخ میده وشکل دیر رس اون تا هفته 20بارداریه وشایعترین علت خونریزی در تریمستر اول وتریمستر دوم تا هفته 20بارداریه شایعترین زمان سقط جنین بین هفته 12تا14هستش

 

علل سقط میتونیم موارد زیر رو نام ببریم:

ناهنجاری های کروموزومی (شامل نیمی از سقط ها هستش) استفاده از داروها تروما ناهنجاریهای سیستم تولید مثل مادر نقایص جفتی و …… علایم سقط: دردهای کرامپی شکم ، کمر درد و خونریزی واژن که اغلب با دفع لخته خون ونسج همراهه اگه علائم عفونت وجود داشته باشه نشون دهنده اینه که به تازگی سقط صورت نگرفته

 

اقدامات درمانی پیش بیمارستانی:

این بیماران رو همچون بیمارای در معرض خطر شوک تلقی کنید (ناشی از کمبود حجم و مایع ) ومانند آنها برای این بیماران هم اقدامات درمانی رو انجام بدید گاهی اوقات ممکنه جنین دفع بشه از رحم با یه بند ناف آویزون یه کلمپ از ست زایمان بردارید وبه نف بزنید وبعد اونو قطع کنید ووخیلی سریع بیمار رو به بیمارستان منتقل کنید

 

حاملگی نابجا :

یکی دیگه از علل خونریزی واژنه در سه ماهه اول به صورت طبیعی رویان بار ور شده در دیواره رحم جای میگیره در بعضی موارد این رویان در جایی خارج از رحم ودیواره رحم قرار میگیره مثلا در 95%موارد در لوله های فالوپ یا در مواردی نادر در حفره شکم علائم اون بیشتر به صورت درد شکمه که به صورت حساسیت منتشر میشه وبعد در ربع تحتانی شکم در سمت مبتلا به صورت یه درد تیز ظاهر میشه

آمنوره یا عقب افتادگی قاعدگی یکی دیگه از علائم این مورده که بیمار بیان میکنه که آخرین قاعدگیش بین ۴تا ۶هفته پیش بوده از دیگرعلائمش لکه بینی یا خونریزی نامنظمه ممکنه بیمار در معاینه تندرنس داشته باشه وگاهی هم ریباند داشته باشه و ممکنه با افت BPهمراه باشه حتی ممکنه با تحریک عصب فرنیک درد شانه بده در هر زنی که در سنین باروری قرار دارد درد در قسمت تحتانی شکم ، خارجی خارج از رحم رو هم حتما مد نظر داشته باشید

اقدامات پیش بیمارستانی این موردم مثل موارد قبلیه وباید سریع انتقال بدید چون تو اکثر موارد باید جراحی فوری بشن جفت سر راهی: عبارت است از جایگیری جفت به صورت نسبی یا کامل بر روی سوراخ سرویکس ویا نیمه تحتانیه رحم بعد از ماه هفتم بارداری که انقباضات تحتانی شکم شروع میشه ممکنه این انقباضا تو این مورد باعث جدا شدن جفت وایجاد خونریزی واژینال بشن که خونریزی به صورت خون روشنه

خونریزی سه ماهه سوم بارداری عموما بیا به علت جفت سر راهیه یا دکولمان جفت مگه اینکه خلافش ثایت بشه جفت سر راهی معمولا باخونریزی بدون درد تظاهر میکنه ودکولمان با درد تیزی با یا بدون خونریزی واژینال همرا ه میشه در این حالت نباید برای معاینه واژینال تلاش بشه چون ممکنه جفت رو سوراخ کنه و خونریزی مرگ آوری به وجود بیاد

 

اقدامات بازم مثل موارد قبله دکولمان جفت:

یعنی جدا شدن زودرس جفت از محل لانه گزینی آن در دیواره رحم که بسیار خطرناکه در این مورد مرگ و میر نوزاد شایع ومرگ ومیر مادر ناشایع است البته اگه به صورت مناسب شوک مادر درمان بشه از علل اون میتونیم به BPبالا مادر ، تروما ، استفاده از کوکائین ، افزایش سن مادر، مولتی پار بودن مادر، سابقه قبلی و…. ممکنه تو این مورد خونریزی واژینالی وجود نداشته باشه اما درد تیز و برنده وجود داره و شکم گاردینگ شدیدی میگیره (سفت میشه) در دکولمان کامل جفت، خونریزی شدید واژینال وکاهش شدید BPمادر وجود دارد این مورد یکی دیگه ازعوامل تهدید کننده حیاته نوزاد ومادره ونیاز به رسیدگی فوری داره

اقدامات درمانی تو این موردم مثل بیماران در معرض خطر شوکه

 

زایمان زودرس:

یکی دیگه از اورژانسای زایمانه که قبل از هفته 38بارداری رخ میده عوامل مختلفی از قبیل دیابت ، فشار خون بالا بارداری، عفونت جنینی، جفت سرراهی، دکولمان جفت، دوقلو یا چند قلو بودن، بیماری های قلبی عروقی وکلیوی و…..باعث این اورژانس میشن

 

داروها در بارداری:

توصیه اینه که در زمان بارداری فرد باردار باید تا جایی که میتونه مصرف دارو رو کاهش بده وحتما با مشاوره پزشکی دارو بخوره اما گاهی اوقات این فرد مجبور به خوردن دارو میشه یه سری از داروها در دوران بارداری منع مصرف دارن یا باید با احتیات مصرف بشن به همین خاطر توی این پی دی اف یه نمونه های آورده شده که بازم میگم کامل نیستن و نمونه ای از داروها هستن پس خودتون دنبال اطلاعات بیشتر وکاملتر برید حتما

 

میزان عبور دارو از جفت به چند عامل بستگی داره که عبارتند از:

1 :حلالیت در چربی : رابطه مستقیمی با عبور دارو از جفت داره

2 :وزن مولکولی : هر چه کمتر باشه دارو راحت تر از جفت عبور میکنه مثل لیتیوم

3 :میزان باند پروتئینی : هر چه کمتر باشه دارو بیشتر عبور میکنه مثلا مورفین بیشتر از مپریدین از جفت عبور میکنه

 

داروهای ضد سرفه:

میتونیم دکسترومتورفان و کدئین تجویز کنیم . در کل اپیوئید ها در مقادیر معمولی تراتوژن (خطرزا)نیستن داروهای ضد درد: مثلا در استامینوفن در بارداری یه داروی safe هستش . داروی safe از نظر مامایی دارویی هستش که چندین بار تجویز شده و عارضه ای ایجاد نکرده NSAIDها بهتره در بارداری مصرف نشن و بعد از هفته 32اصلا نباید مصرف بشن .

پس در دردهای خفیف معمولا استامینوفن و در دردهای شدید اپیوئید استفاده میشه مثل کدئین و مپریدین اگر میگرن شدید باشه مپریدین داروی انتخابیه ودر پروفیلاکسی میگرن میشه از پروپرانولول استفاده کرد

 

داروهای ضد افسردگی:

از SSRIها ، ایمی پرامین و آمی تریپتیلین استفاده میشه داروهای ضد جنون: هالوپریدول وفنوتیازین رو میشه مصرف کرد اما لیتیوم بهتره مصرف نشه

 

سوء مصرف مواد :

اعتیاد در بارداری

ماری جوانا وحشیش تراتوژن نمی باشد اما کوکائین عوارض جنینی ایجاد میکنه و ریسک دکولمان رو هم افزایش میده آمفتامین ها ، کورتیکواستروئیدهای سیستمیک ، بنزودیازپین ها ، بابیتورات ها (مثل فنوباربیتال و والپروات سدیم ) ریسک شکاف لب(لب شکری) وشکاف کام را افزایش میدن

 

نکته:

در بارداری برای سرماخوردگی دارو نمیدهیم تهوع واستفراغ: بیشتر در سه ماهه اول رخ میده و به ویژه در صبح ها عوامل تشدید کننده :مثل مصرف ادویه جات ، بوی غذا، مصرف غذاهای چرب و…. توصیه های غیر دارویی مثل کاهش مصرف غذاهای چرب وادویه دار و استفاده از وعده های غذایی کوچک ومتعدد قدم بعدی استفاده از B6. Vitاست ولی باید سایر مینرال ها و مولتی ویتامین ها را قطع کنه چون باعث تشدید مشکل میشن .

قدم بعدی استفاده از زنجبیل هستش داروی دمیترون هم در بارداری جزو داروهای انتخابیه داروهای ضد استفراغ هم مثل پرومتازین ، دیفن هیدرامین، متوکلوپرامید ، تری متو بنزامید ومتیل پردنیزولول رو هم میشه استفاده کرد کافئین رو توی بارداری نباید زیاد مصرف کنه فرد باردار چونکه سردرد و ریفلاکس را بدتر میکنه

 

ویتامین ها:

اسید فولیک به صورت روتین تجویز میشه نیاز به ویتامین Aدر بارداری افزایش پیدا نمیکنه مصرف B6 Vitو B12و اسید فولیک ریسک دکولمان رو کاهش میده . اگه مادر رژیم گیاهخواری مطلق داره B6 Vitو روی تجویز میشه برای خانمی که با نور آفتاب تماس کمی داره D Vitتجویز میشه قرص آهن هم ممکنه یبوست رو بدتر کنه .

داروهای صرع : منظور صرع تونیک وکلونیکه والپروات سدیم وکاربامازپین در سه ماهه اول نباید تجویز بشه در کتاب نورولوژی ذکر شده که داروی انتخابی لاموتریژینه در مصرف فنی توئین و فنوباربیتال در اواخر بارداری مکمل K Vitهم باید تجویز بشه در مجموع داروهای ضد صرع چندان تفاوتی با هم ندارن با هر کدوم که صرع بیمار کنترل بشه باید ادامه بدیم ضد انعقادی انتخابی در بارداری هپارین استخوان در سه ماهه دوم و سوم تشکیل میشه

درنتیجه داروهایی که روی استخوان سازی تاثیر میذارن عوارض خطرناکی به جا میذارن مثل وارفارین و تتراسیکلین ها تکامل مغز در کل بارداری اتفاغ میفته وحتی کمی بعد از زایمان هم پس الک ل در کل بارداری به مغز آسیب میزنه .

 

آنتی بیوتیک ها:

آنتی بیوتیک های موثر بر دیواره سلول در بارداری Safeهستن مثل پنی سیلین ها ، ونکومایسین، ایمی پنم، کوآموکسی کلاو.

ماکرولیدها هم Safeهستن مثل اریترومایسین ، آزیترو مایسین و آسپیرامایسین .

کلیندا مایسین هم در دوران بارداری Safe هستن .

تتراسیکلین ها رو هم نباید در بارداری مصرف بشن.

مترونیدازول هم بهتره در ٣ماهه اول مصرف نشه چون شواهدی از تراتوژن بودن اون مشاهده شده

 

دیابت:

اگر نیاز به کنترل قند با دارو وجود داشت داروی انتخابی انسولینه و داروی ضد قند خوراکی بهتره مصرف نشه چون ممکنه در سه ماهه اول عارضه داشته باشه البته در دیابت حاملگی گلیبورد (گلی بنگلامید )هم استفاده میشه چون دیابت مربوط به اواخر حاملگیه ودر دوره ارگانوژنز (اندام زایی) نیست

 

هیپر تنشن:

فشار بالاتر از 90/140 رو هیپر تنشن میگن اما در بارداری لازم نیست فشار خون کمتر از 100/160رو درمان کنیم مگر اینکه ایجاد خطر کرده باشه البته طبق رفرنس داخلی، فشار خون دیاستول بالای 90نیاز به درمان داره اما در بارداری مشاهده شده که عوارض داروها بیشتر از فواید اونهاست .

اگر به درمان دارویی نیاز باشه داروی انتخابی متیل دوپا هستش البته در هیپر تنشن مزمن . هیدرالازین داروی انتخابی در درمان کریز هیپرتنشن بارداریه .

 

آسم:

در آسم مساله هیپوکسی اهمیت داره که برای جنین مضره نه مصرف دارو . اغلب داروه ای آسم Safeهستن در آسم همه داروها بغیر از آنتاگونیست های لکوترینی رو فرد باردار میتونه مصرف کنه .

اگر مادر نیاز به کورتیکو استروئید سیستمیک داشت پردنیزولون میدیم واگر نیاز به فرم تزریقی باشه هیدروکورتیزون تجویز میشه بتامتازون ودگزا رو سعی میکنیم که ندیم

 

قانون کورتون دربارداری:

کورتون انتخابی در بارداری پردنیزولون هستش واگر برای جنین تجویز بشه بتامتازون یا دگزامتازونه پردنیزولون در جفت متابولیزه میشه و کمترین اثر رو روی جنین داره یا مثلا برای تسریع در بلوغ ریه جنین بتامتازون یا دگزا متازون تجویز میشه وبرای کاهش ریسک (خونریزی داخل بطنی)IVH در جنین بتامتازون تجویز میشه

 

علائم زایمان:

از این علایم میتونیم چند مورد رو به عنوان نمونه مثال بزنیم یکی از این علائم که در اواخر دوران بارداری رخ میده ومدتی پس از اون زایمان رخ میده حس کردن قرار گرفتن جنین داخل لگنه نازکی لگن و واژن فرد باردار یا مثلا اگر دردی در روزهای آخر بارداری در ناحیه شکم حس شد که با دراز کشیدن بدتر شد یکی از علائم زایمانه دیدن لکه خون ویا ترشحات قهوه ای پررنگ ویا ماده ای سبیه به سفیده تخم مرغ که گاهی به رگه های خونی آغشته هستش ویا خونابه از نشانه های فرا رسیدن زایمانه پارگی کیسه آب انقباضات شدید رحمی و…….

 

مراحل زایمان :

زایمان یا لیبر دارای سه مرحله هستش

1 :مرحله اول یا دیلاتاسیون توی این مرحله با شروع انقباضات آغاز میشه وبا اتسلع کامل ومحو شدن گردن رحم به پایان میرسه این مرحله طولانی ترین مرحله زایمان هستش این مرحله در زنان مولتی پار(چندزا) 5تا 7ساعت ودر زنان نولی پار 8تا10 ساعت طول میکشه انقباضات در ابتدای این مرحله حدود 15تا20ثانیه طول میکشه وهر 10تا20دقیقه یکبار رخ میده با پیشرفت زایمان این انقباضات بیشتر میشه وتقریبا هر 2تا3دقیقه یکبار رخ میده وحدود 60ثانیه طول میکشه

2 :مرحله دوم (خروج): پس از کامل شدن دیلاتاسیون سرویکس مرحله دوم آغاز میشه وبا زایمان جنین خاتمه پیدا میکنه در زنان نولی پار این مرحله حدود 50تا60دقیقه طول میکشه و در زنان مولتی پار این زمان نصف میشه . انقباضات این مرحله بسیار قوی هستن حدود هر 2دقیقه یکبار رخ میده وحدود 60تا75 ثانیه طول میکشن . احساس نیاز به زور زدن توی این مرحله ایجاد میشه به علت نزول جنین به لگن وایجاد درد در نواحی تحتانی لگن معمولا تاجی شدن سر جنین توی این مرحله رخ میده که نشان از نزدیک شدن زایمان میده

3 :مرحله سوم (مرحله جفتی): بلافاصله بعد از تولد نوزاد آغاز میشه وبا خروج جفت تموم میشه عموما جفت بعد از 5تا 20 دقیقه خارج میشه

 

علائم جدا شدن جفت:

خروج ناگهانی خون از واژن ، تغییر اندازه ،شکل یا قوام رحم ، طویل شدن بند ناف که از داخل واژن آویزونه وگزارش مادر مبنی بر احساس ضروری به زور زدن زایمان و اقدامات حین وبعد از زایمان: یکی از مهمترین تصمیمات شما در هنگام زایمان پیش از بیمارستان که ممکنه برا هر کسی رخ بده اینه که زایمان رو در صحنه ومحل انجام بده یا اینکه اونو به بیمارستان منتقل کنه .

در کل ترجیح بر اینه که هر چه سریعتر فرد حامله رو به بیمارستان منتقل کنید مگر اینکه زایمان غیر قابل اجتناب باشه

در هنگام این تصمیم گیری بایدجند عامل رو در نظر بگیریم :

تعداد بارداری های قبلی بیمار ، چون در زنان مولتی پار زمان زایمان نصف نولی پارهاست طول مدت زایمان های طبیعی قبلی تاجی شدن سر جنین احساس زور زدن مادر و………. با دونستن جواب این سوالا میشه تصمیم گرفت که نوزاد رو در صحنه یا آمبولانس به دنیا بیاد یا به بیمارستان منتقل بشه بعضی شرایط هم منع زایمان طبیعی داریم وباید سزارین سریع انجام بشه

مثل: پارگی طول کشیده پرده ها (بیشتر از 24 ساعت ) زمان بیشتر سبب عفونت جنین میشه عضو نمایش غیر طبیعی جنین مثل بریچ یا عرضی پرولاپس(بیرون افتادن) بند ناف چند قلویی زجر جنینی که با کندی ضربان قلب جنین یا رنگ مکونیومی مشخص میشه مکونیوم اولین مدفوع جنین هست که عموما در طی 24ساعت اول بعد از زایمان صورت میگیره

اگر این اولین اجابت مزاج نوزاد قبل از زایمان و در مایع آمینوتیکی باشه بسیار خطرنا که وممکنه منجر به سپسیس بشه ما شرایط رو بر این فرض میکنیم که میخواهیم در صحنه یا آمبولانس زایمان رو انجام بدیم

زایمان در صحنه واقدامات بعد وحین آن:

سعی کنید تا جایی که میتونید حریم فرد باردار رو حفظ کنیدوازدهام جمعیت رو کم کنید S/Vبیمار رو چک کنید وشرح حال اولیه بگیرید برای مادر از طریق ماسک یا کانول بینی O2تجویز کنید در صورت امکان دوتا رگ بزرگ برای مادر بگیرید و نرمال سالین تجویز کنید وسایل مامایی رو آماده کنید که شامل (قیچی یا تیغ استریل ، کلامپ یا گیره بند ناف، پوار پلاستیکی کوچک، دستکش استریل، پتوی نوزاد ، گان ،عینک،محافظ، پوشک بهاداشتی، زیر انداز وحوله برای مادر ، حوله یا پارچه برای خشک کردن وگرم نگه داشتن نوزاد ) حتما رعابت BSI رو انجام بدید.

مادر رو برای زایمان آماده کنید مادر باید از کمر به پایین لخت باشد یک زیر انداز زیر باسن مادر قرار بدید وهمچنین یه حوله روی ران چپ ویه حوله روی ران راست مادر قرار بدید هم برای رعایت  BSI و نظافت وهم برای حفظ حریم مادر مادر روروی زمین ویا تخت آمبولانس به صورت طاق باز یا نیمه نشسته بخوابونید پاهاشو به سمت شکم جمع کنید وتا حد امکان از هم باز کنید

دستاتونو در صورت امکان تا ساعد بشورید با آب وصابون یا سرم یا هر مایع تمیز دیگه ، عینک بزنید گانتونو بپوشید ودستکش استریل بپوشید اما در حین این کارها به طور مداوم تاجی شدن سر نوزاد رو کنترل کنید به محض تاجی شدن سر نوزاد اونو با فشار بسیار ملایمی کنترل کنید حمایت سر وپرینه احتمال پارگی واژن وپرینه رو کم میکنه و همچنین خروج ناگهانی سر نوزاد ممکنه باعث آسیب های داخل جمجمه ای نوزاد بشه

در حین این اقدامات مادرو به آرامش ، نفس عمیق و زور زدن تشویق کنید از سر جنین در زمانیکه از واژن خارج میشه وشروع به چرخیدن میکنه حمایت کنید اگه هنوز کیسه آمینوتیک پاره نشده حتما اونو پاره کنید تا مایع خارج بشه ونوزاد نفس بکشه به آرومی انگشت خودتونو از کنار سر جنین وگردنش رد کنید تا مطمئن بشید بند ناف دور گردن نوزاد نپیچیده

اگه اینطوری بود به آرامی سعی کنید اونو از روی سر وشانه نوزاد بلغزونید اگر امکان انجام این کار نبود وبند خیلی محکم به دور گردن پیچیده بود خیلی سریع دوتا گیره بردارید وبه فاصله 5 سانتی متری از هم به بند ناف بزنید وبند نافو با دقت در بین دو گیره قطع کنید . به محض اینکه سر نوزاد بیرون اومد مادرو راهنمایی کنید که دیگه زور نزنه وشما در حالیکه از سر حمایت میکنید. ابتدا دهان وبعد بینی نوزاد رو با پوار ساکشن کنید .

اگه متوجه مایع آمینوتیک به رنگ موکونیم شدید میتونید دهان ، حفرات بینی وحلق رو با ساکشن مکانیکی ساکشن کنید اما خیلی خیلی موظب هیپوکسی نوزاد باشید سپس به مادر بگید زور زدنو دوباره شروع کنه در حالیکه خودتون باید به حمایت سر نوزاد در حال چرخش سر ادامه بدید .

به آرومی هر چه تمام تر با حمایت سر وگردن وبا مد نظر قرار دادن اینکه سر وگردن بی مار به علت نرمی در معرض تروما قرار دارن سر نوزاد رو آروم به طرف پایین بکشید تا شونه بالایی آزاد بشه اصلا نوزاد رو بیرون نکشید و باز با رعایت اصول گفته شده س رنوزاد رو به طرف بالا بکشید تا شونه پایینی هم بیرون بیاد به یاد داشته باشید به محض آزاد شدن سر وشانه بقیه بدن نوزاد به سرعت خودش بیرون میاد ونیاز به کشیدن اون نیست چون ممکنه به بند ناف وجفت آسیب برسه شما فقط باید حمایت کنید

اینم بدونید بدن نوزاد خیلی لزج و لغزندس حتما دو دستی نوزاد رو بگیرید و ا ز خطرات احتمالی جلوگیری کنید همچنین شما باید نوزاد رو هم سطح با واژن مادر قرار بدید برای جلوگیری از انتقال خو ن از مادر به جنین یا از جنین به مادراز طریق بند ناف .

گیره اولو تو 10سانتی متری ناف نوزاد بزنید و5سانتی متر بالاتر گیره دوم رو بزنید وبا دقت وسط دو گیره رو با قیچی یا تیغ استریل قطع کنید . صورت بچه رو از خون وموکوس پاک کنید ودوباره دهن وبینی نوزاد رو با پوار ساکشن کنیدبعد از خروج نوزاد سریعا و با ملایمت اونو کامل خشک کنید و توی یه حوله خشک یا پتو قراربدید تا از هیپوترمی بیمار جلوگیری کنید

چون این نوزادا خیلی سریع هیپو ترم میشن و در زجر جنینی قرار میگیرن بازم تاکید میکنم موقع خشک کردن مواظب بند نام وجفت باشید چون خیلی راحت کنده یا پاره میشن واینکه حین زایمان مراقب اکستنشن بیش از حد سر نوزاد یا فلکشن اون باشد که موجب بسته شدن راه هوایی نوزاد نشه

زمان تولد نوزاد رو ثبت کنید واونو به پهلو بخوابونید . بند ناف نکشید وبگذارید به همراه جفت از واژن مادر به صورت خودبخود خارج شود ای ن مرحله طی حدود 20دقیقه وحتی گاهی اوقات تا30دقیقه انجام میشه بند ناف وجفت رو حتما با خودتون مادر ونوزاد درون یه کیسه پلاستیکی به بیمارستان منتقل کنید

با قرار دادن یه دست بالای سمفیزم پوبیس ودست دیگه بر روی قله رحم “رحم رو بین دستاتون قرار بدید وشروع به ماساژ قله رحم بکنید واونقدر ماساژ بدید که رحم مثل چوب سفت وسخت بشه وقوامشو پیدا کنه از ماساژ بیش از حد حتما خود داری کنید قرار دادن بچه روی سینه مادر یا معده مادر سبب انقباض رحم و تحریک اون میشه که این کار باعث کاهش خونریزی میشه علائم حیاتی مادر ونوزاد رو چک کنید

به ویژه مادرو از نظر شوک وخونریزی و میتونید به منظور جلوگیری خونریزی بعد از زایمان اکسی توسین تجویز کنید در نظر داشته باشید که اکسی توسین حتما باید بعد از خروج جفت تزریق بشه . به هیچ وجه برای خروج جفت انتقال به بیمارستان رو به تاخیر نندازید وبعد از تثبیت وضعیت بیمار ونوزاد هر چه سریعتر اونا رو به بیمارستان منتقل کنید . مراقب راه هوایی بنوزاد باشید واونو حتما گرم نگهدارید .

در اولین ساعت زایمان ممنکه رنگ بچه تیره باشه وبرای تحریک نوزاد میتونید با انگشت به کف پای نوزاد ضربه بزنید .

تعداد RRطبیعی نوزاد بین 30تا60 تنفس در دقیقه هستش تعداد HRطبیعی بین 100تا180 نمره آپگار نوزاد رو تایین کنید آپگار دقیقه 1 و5 رو ارزیابی کنید

 

آپگار شامل:

رنگ پوست (ظاهر) تحریک پذیری فعالیت (تون عضلانی) و فعالیت تنفسی در این ارزیابی صفر حداقل نمره و ٢حداکثر نمره هستش

ظاهر (رنگ پوست):

تنه واندام آبی ورنگ پریده باشه (سیانوز) نمره 0 میدیم بدن صورتی واندام آبی (آکروسیانوز)نمره 1 میدیم کاملا صورتی باشه نمره 2 میدیم

 

HR:

وجود نداشته باشه نمره 0 کمتر از 100 نمره 1 100ضربه یا بیشتر نمره 2

 

تحریک پذیری :

بدون پاسخ نمره 0 اخم کردن نمره 1 گریه ، سرفه وعطسه نمره 2

 

فعالیت:

شل بودن نمره 0 کمی فلکشن در اندام ها نمره 1 حرکات فعال نمره 2

نکته:

در نلسون اومده اگه نوزاد خودشو عقب بکشه نمره 2 میدیم

 

تلاش تنفسی :

نداشتن تنفس نمره 0 کند ونامنظم نمره 1 گریه شدید نمره 2 نکته توی نلسون گریه شدید نمره 2 وگریه ضعیف نمره 1 داده شده اکثر نوزادان نمره بین 7تا 10 دارند که تو این مورد نوزاد نیازمند مراقبت های معمولیه نمره بین 4 تا6 نشان از ضعف متوسطه نوزاد نیازمند O2وتحریک تنفسیه نمره بین 0تا 3 نشانه ضعف شدیده تنفسی وگردش خونه ونوزاد نیازمند احیا هستش در حین زایمان مادرو تشویق به نفس کشیدن کنید و اونو به آرامش دعوت کنید به هیچ وجه به مادر اجازه بلند شدن ندید و بگید و اطمینان بدید که این احساس دستشویی و دفع مدفوع یه حالت طبیعیه

چنانچه مادر هنگام زایمان دچار استفراغ و تهوع شد سر اونو به یه طرف بچرخونید نکته حتما قبل از وارد کردن پوار اون رو تخلیه کنید بعد از تثبیت وضعیت مادر ونوزاد اونو به مادرش بدید تا بهش شیر بده راستی در حین وبعد زایمان از نقش همکارتون قافل نشید ها از اونم استفاده کنید

 

بعضی از اصطلاحات در بارداری:

تراتوژن :به معنی خطر زا

استروژن:یه هورمون جنسیه که از تخمدان ها آزاد میشه

اکلامپسی :تشنج ناشی از فشار خون بالار در بارداریه

پره اکلامپسی : مسمومیت بارداری به علت فشار خون بالا در بارداریه

partum ante :یعنی پیش از زایمان

partum Post : یعنی بعد از زایمان

 

گراویدا = یعنی تعداد دفعاتی که یه زن باردار شده

پاریتی parity : تعداد بارداری های که کامل میشه

پریمی گراویدا: یعنی زنیکه اولین باره باردار شده

پریمی پارا: زنیکه اولین فرزند خودشو به دنیا میاره مولتی گراویدا : زنیکه بیش از یکبار باردار شده

مولتی پار: زنیکه بیش از یک بچه به دنیا آورده (چند زا)

نولی پار : زنیکه تاکنون بچه ای به دنیا نیاورده مولتی پار بزرگ: یعنی زنیکه بیش از هفتا بچه به دنیا آورده

منابع: کتاب اورژانس های پیش بیمارستانی پایه کتاب اورژانس های پیش بیمارستانی میانی کتاب اورژانس های پیش بیمارستانی پیشرفته حوزه آموزش وپرورش مرکز اورژانس تهران ویکی پدیا متاب اوردرهای اورژانس تالیف دکتر حجت االله اکبر زاده پاشا کتاب مامایی دکتر مجتبی کرمی

ormed.ir